بررسی سیرتحول چهره نگاری در نگارگری ایران تا انتهای دورۀ صفوی

نگارگران مسلمان ایرانی متأثر از اندیشۀ اسلامی همواره در پی حقیقت و مسائل ماوراءالطبیعه بوده اند. ازاین رو، برخلاف نقاشی غرب، نگارگری ایران به ندرت در خدمت شمایل نگاری قرار گرفته است. بنابراین، چهره ها در نگارگری سنتی ایران در عین منحصر به فرد بودن، براساس الگو های مشخصی ترسیم می شده اند. این روش ترسیم برخی از پژوهشگران را به قضاوت نادرست واداشته و چهره ها را در نظر آنان مبدل به چهره هایی همسان و خشک کرده است، درصورتی که چهره نگاری در نگارگری سنتی ایران براثر عوامل گوناگون اجتماعی متفاوت بوده است. در این مقاله، به تحولات شاخص اجتماعی، از دورۀ ساسانی تا انتهای صفوی، پرداخته شده است و تحولات عمدۀ آن بر چهره نگاری بررسی شده است. نگارگران ایرانی، ضمن رعایت قراردادها و الگو های کهن، سبک شخصی خود را در چهره پردازی تجربه می کردند. با رواج گرایش به هنر غربی به مرور زمان اصول چهره پردازی سنتی نادیده گرفته شد و این هنر به سوی چهره پردازی واقع گرایانه تغییر مسیر داد. در این پژوهش، از روش تاریخی ـ توصیفی و با رویکرد مقایسه ای در چهره نگاری ادوار مختلف استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه ای است.